Redactie NVOO
Wetenschap • Leefstijl en voeding • Obesitasmedicijnen • Medische zorg
Professionele hulp bij overgewicht of obesitas
Redactie NVOO
Wat kan de huisarts doen?
De eerste stap is vaak een bezoek aan de huisarts. Veel mensen die hulp willen bij het afvallen komen hiervoor bij de huisarts.
De huisarts kan overgewicht en obesitas helpen behandelen bij volwassenen met een BMI van boven de 25 kg/m2 of met een ernstig vergrote buikomtrek, en kan helpen bij de aan overgewicht gerelateerde ziekten (o.a. hoge bloeddruk, suikerziekte, slaapapneu, gewrichtsklachten) of vergrote kans op hart- en vaatziekten. Ook kan de huisarts doorverwijzingen maken voor bijvoorbeeld een gecombineerde leefstijlinterventie of naar een medisch specialist.
De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI)
Vanaf 2019 wordt de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) door alle verzekeraars vergoed uit het basispakket. Dit houdt in dat een team van voedings- en bewegingsdeskundigen gaan helpen bij de aanpak van het overgewicht en de bijkomende gezondheidsrisico’s. Zij helpen je dus af te vallen en je gedrag blijvend te veranderen.
Er zijn vijf programma’s als bewezen effectief bestempeld door het RIVM Centrum Gezond Leven.
Dat zijn de volgende GLI-programma's:
Alle volwassenen met een BMI van meer dan 30 kg/m2 komen in aanmerking voor een GLI. Ook volwassenen met een BMI van tussen de 25 en 30 die een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en/of suikerziekte type 2 hebben of die een vergrote buikomtrek hebben kunnen een GLI volgen.
Alle GLI’s duren twee jaar waarvan zes maanden tot 1 jaar basisprogramma, en daarna een onderhoudsfase.
Alle zorgverzekeraars vergoeden een GLI uit de basisverzekering. Zij mogen zelf kiezen welke GLI zij vergoeden. Voor een GLI hoef je geen eigen risico te betalen. Controleer bij je zorgverzekeraar welke GLI zij vergoeden en welke voorwaarden zij stellen aan de vergoeding.
Medicatie
Er bestaan verschillende medicijnen die voorgeschreven kunnen worden in de behandeling van obesitas. Het nieuwste en meest effectieve middel is liraglutide. Dit is een zogenaamd glucagon like peptide (GLP-1)-analoog.
GLP-1 is een hormoon dat de eetlust en voedselinname reguleert, het exacte werkingsmechanisme hiervan is (nog) niet geheel duidelijk. Het medicijn verhoogt het gevoel van verzadiging en vermindert het gevoel van trek en honger, waardoor er minder gegeten wordt en er gewicht wordt verloren. Bij hoge bloedsuikerspiegels verhoogt liraglutide de afgifte van insuline door de alvleesklier en verlaagt het de glucagonafgifte.
Liraglutide wordt in bepaalde gevallen vergoed door de zorgverzekeraar. Alleen volwassenen komen in aanmerking voor vergoeding. Er mag geen sprake zijn van suikerziekte* en mensen moeten deelnemen aan een door het RIVM erkende gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Als na een jaar deelname aan de GLI onvoldoende resultaat wordt gezien kan liraglutide worden voorgeschreven door de arts. Na drie maanden moet bekeken worden of het medicijn voldoende heeft gewerkt. Als er minder dan 5% van het gewicht is verloren is het effect onvoldoende en moet het medicijn weer gestopt worden.
*Mensen met suikerziekte kunnen ook liraglutide (vergoed door de verzekeraar) krijgen, dan in een andere dosering bedoeld voor de behandeling van suikerziekte.
Maatschappelijk werk
Een maatschappelijk werk(st)er kan mensen met obesitas helpen bij het in kaart brengen van alle problemen die mogelijk bijdragen aan (het ontwikkelen van) overgewicht. Sommige van deze factoren kan hij/zij met je samen verhelpen.
Diëtist/leefstijlcoach
Een diëtist of leefstijlcoach heeft deskundigheid op het gebied van gezonde voeding. Hij/zij kan mensen helpen om aanpassingen in het voedingspatroon stap voor stap in te passen in het dagelijkse leven en om haalbare doelen te stellen. Het doel van het veranderen van je voedingspatroon kan afvallen zijn, maar ook het verbeteren van je energie, bloeddruk, suikerziekte of wondgenezing. Sommige diëtisten hebben een specifiek aandachtsgebied.
Fysiotherapeut
Door overgewicht of blessures kan (beginnen met) sporten niet altijd even makkelijk zijn. De fysiotherapeut kan een trainingsschema afstemmen op de persoon. Bij tegenslagen iets terugschakelen, maar ook de grenzen blijven zoeken en in de gaten houden.
Obesitaspoli
De obesitaspoli biedt hulp bij ernstig overgewicht in de tweede lijn (het ziekenhuis) en kan je helpen door samen een plan te maken om het overgewicht aan te pakken. Dit gebeurt met hulp vanuit meerdere vakgebieden (denk aan bijvoorbeeld fysiotherapie, diëtetiek, interne geneeskunde, eventueel met begeleiding van een psycholoog). Opnieuw worden alle mogelijke oorzaken onderzocht en worden alle mogelijke gevolgen in kaart gebracht. Er zijn diverse ziekenhuizen met een obesitaspoli, onder andere het Isala en het St Jansdal. Vraag aan je huisarts of in het ziekenhuis in de regio of er een obesitaspoli aanwezig is.
Bariatrische chirurgie
Bariatrie is de verzamelnaam voor operaties tegen obesitas. Het kan hierbij gaan om verschillende procedures waarbij de maag verkleind wordt (gastric sleeve) of de maag en darmen omgeleid worden ((omegaloop) gastric bypass, duodenal switch).
Er staan een aantal andere artikelen over bariatrie in de NVOO kennisbank: klik hier voor verdere informatie over bariatrie in Nederland, en hier voor meer informatie over de verschillende soorten bariatrische operaties.
Denk je dat een operatie tegen het overgewicht voor jou de oplossing kan zijn? Bespreek dit dan eerst met je huisarts of medisch specialist. Hij of zij kan je dan in goed overleg verwijzen.
Er zijn verschillende ziekenhuizen die bariatrische operaties uitvoeren. Dit zijn onder andere het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp, het Medisch Centrum Leeuwarden en het Rijnstate. Elk ziekenhuis heeft zijn eigen traject ter voorbereiding op de operatie en ook een nazorgtraject.